@@@وطنم جزین@@@

دانستی هایی درباره سرطان پروستات

نویسنده:راضیه عقیلی
منبع : راسخون

اهداف آموزشی:

1- شناخت عملکرد پروستات در بدن
2- آشنایی با بیماریهای پروستات با تأکید بر سرطان مربوط
3- آشنایی با پیشگیری از ابتلا به سرطان پروستات

پروستات چیست و چه وظیفه ای دارد؟

پروستات غده ای از دستگاه تناسلی مردانه است که در جلو راست روده.و در قاعده مثانه در مجاورت اندام جنسی قرار دارد. پروستات بخشی از پیشابراه را احاطه می کند که به آن پیشابراه پروستاتی می گویند. پیشابراه پروستاتی به اسفنگتر خارجی پیشابراهی منتهی می شود که وظیفه کنترل ارادی جریان ادرار را دارد و با انقباض آن جریان ادرار قطع می گردد.
شکل و اندازه پروستات در یک مرد بالغ مانند یک گردوی بزرگ است؛ حدود بیست گرم یا کمی کمتر از سی گرم وزن دارد.
غده پروستات همانند غدد دیگراز خود ترشحاتی تولید می کند و یک غده جنسی محسوب می شود و وظیفه اصلی آن در زندگی انسان مشارکت در تولید مثل جنسی است.غدد کوچک فراوانی داخل پروستات وجود دارند که تقریباً بطور مداوم مایع منی ترشح و در خود ذخیره می کند. در واقع 90 درصد از منی شیری رنگی را که در اوج لذت جنسی انزال می شود پروستات می سازد و تقریباً در همان زمانی که بیضه های یک پسر توانایی تولید اسپرم را کسب می کنند، غده پروستات هم به اندازه کافی برای تولید مایع منی که نقش حمایت اسپرم را خواهد داشت، تمایز می یابد.
در اوج لذت جنسی اسپرم های تولید شده توسط بیضه ها از طریق مجرای وابران (دفران) در پیشابراه پروستاتی وارد شده و در مایعی که توسط کیسه های منوی ترشح شده، شناور می شود. در همین زمان ماهیچه پروستات منقبض می شود و ترشحات پروستات را به داخل پیشابراه پروستاتی می ریزد واین مایع از طریق مجرای ادرار انزال می گردد.

پروستات در معرض چه بیماریهایی قرار دارد؟

در واقع سه نوع بیماری مختلف غده پروستات را مبتلا می کند؛ دو نوع آنها خوش خیم هستند و غالباً زندگی فرد را به مخاطره نمی اندازند و یک نوع آن بدخیم است. بیماریهای پروستاتی در ابتدا با هم اشتباه می شوند، زیرا بسیاری از علایمی را که ایجاد می کنند با هم یکسان است.
این سه بیماری عبارتند از:
1- پروستاتیت (التهاب پروستات) که بیشتر به وسیله یک عفونت میکروبی ایجاد می شود.
2- بزرگی خوش خیم پروستات که بزرگی غیرسرطانی غده پروستات و یکی از شایعترین اشکال بیماری پروستات است که تقریباًدر نیمی از مردان بالای پنجاه سال دیده می شود.
3- سرطان پروستات یک بیماری بالقوه شدید است، زیرا بدخیم می باشد.

سرطان پروستات چیست؟

همانطور که گفته شد یک بیماری بالقوه شدید و بدخیم است. یعنی به مرور زمان سلولهای سرطانی بدون هیچ کنترلی تکثیر می شوند و بافت اضافه ای تولید می کنند که به سلولهای مجاور دست اندازی می کنند و آنها را از بین می برند.
سرطان پروستات تقریباً همیشه یک سرطان اولیه است، یعنی بیشتر از خود غده پروستات منشأ می گیرد تا این که از قسمت دیگری از بدن به آنجا منتقل شده باشد. معمولاً سرطان از بخش خارجی پروستات شروع می شود. بارشد توده سرطانی، ممکن است به بخش داخلی پروستات نیز انتشار یابد.
در بسیاری از موارد سرطان پروستات از نوع بدخیم و با رشد خیلی آهسته است. در مطالعات کالبد شکافی دیده شده است که حدود یک سوم مردان بالای 50 سال شواهد میکروسکوپی دال بر سرطان پروستات داشته اند:با وجود این بیشتر این سرطانها به قدری آهسته رشد می کنند که هرگز زندگی فرد را به خطر نمی اندازند، از این رو بیشتر مردان با سرطان پروستات می میرند نه از سرطان پروستات.

چه کسی مبتلا به سرطان پروستات می شود؟

با این که سرطان پروستات در هر سنی امکان پذیر است، برای 80 درصد مردانی که 65 سال یا بیشتر دارند، رخ می دهد. تقریباً از هر 9 مرد یک مرد در طول زندگی خود مبتلا به سرطان پروستات می شود (از دید مقایسه خطر ابتلای زنان به سرطان پستان هم در طول زندگی شان یک نهم است). در سال های اخیر در کشور آمریکا سرطان پروستات سالانه 4 درصد افزایش داشته است. این میزان افزایش از میزان افزایش هر سرطان دیگری بجز سرطان پوست بیشتر بوده است.
مسؤول 11 درصد مرگ های سرطانی در مردان آمریکایی سرطان پروستات است. در استان خراسان بر اساس گزارش ثبت موارد سرطان در سال 1380، سرطان پروستات رتبه پنجم را از نظر شیوع در بین سرطانها داشته است.

اگر شیوع این سرطان این گونه زیاد است، چرا در مورد آن کمتر شنیده ایم؟

* یک دلیل آن این است که شاید تشخیص سرطان پروستات مشکل باشد و گزارش هایی که در مورد تشخیص آن داده می شود کمتر از میزان واقعی است.
* دلیل دیگر شاید رعایت برخی ملاحظات درباره مطرح کردن آن در مجامع عمومی می باشد!شاید انتشار کتاب دشمن خصوصی
(A-Private Battle) که تجربیات شخصی نویسنده راجع به سرطان پروستات بوده تأثیر بسزایی در آشنایی مجامع عمومی کشورهای خارجی با این بیماری داشته است.
* دلیل دیگر در اولویت قرار نگرفتن آن در برنامه های بهداشتی می باشد. به عنوان مثال در یک سال در آمریکا، در مقایسه با بودجه 197 میلیون دلاری برای سرطان پستان فقط 37 میلیون دلار برای پژوهش در مورد سرطان پروستات صرف شده بود.در صورتی که از نظر خطر ابتلا مشابه هستند. در کشور ما، نیز سالهاست که درباره پیشگیری از سرطان دهانه رحم و پستان فعالیت هایی در نظام ارایه خدمات بهداشتی درمانی صورت می پذیرد، در حالی که تا کنون بطور جدی درباره سرطان پروستات حتی در مجله بهورز نیز مطلبی به چاپ نرسیده است.

چه کسانی در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات قرار دارند؟

مهمترین عامل خطر سن است. هرچه سن بیشتر باشد احتمال ابتلا به سرطان پروستات بیشتر است. این بیماری در مردان جوان نادر است. در بررسی های کالبد شکافی در 70 درصد پیرمردان 80 ساله یا بیشتر که به علل دیگری که ارتباط با سرطان پروستات نداشته است -مرده اند، شواهدی دال بر وجود سرطان پروستات یافت شده است.
سرطان پروستات با ارث مرتبط است و در خانواده مبتلایان بیشتر دیده می شود.بر اساس پژوهش های مؤسسه ملی سرطان آمریکا، مردانی که بیش از یک خویشاوند آنها مبتلا به سرطان پروستات است، ممکن است احتمال ابتلای آنان تا 6 برابر میزان متوسط افزایش یابد.

آیا رابطه ای بین انجام عمل و از کتومی (بستن لوله مردان)و سرطان پروستات وجود دارد؟

در گذشته تصور می شد وازکتومی به مقدار قابل ملاحظه ای خطر ابتلای به سرطان پروستات در مردان را افزایش می دهد، این در حالی بود که هیچگونه رابطه علت و معلولی در این ارتباط به دست نیامده بود، اما در پژوهش های اخیر که صورت گرفته در برخی کشورها، گفته می شود تشخیص سرطان پروستات در مردان وازکتومی شده در بیست سال گذشته بیشتر از مردان وازکتومی نشده بوده است. اما تشخیص بیشتر سرطان پروستات ربطی به شیوع آن در افراد وازکتومی شده ندارد. بر اساس جدیدترین اطلاعات موجود، شانس تشخیص سرطان پروستات در افراد وازکتومی شده 1/5 تا 2 برابر بیشتر از افراد وازکتومی نشده است و علت عمده آن را سطح فرهنگ و رفتار سلامتی جویانه افراد وازکتومی شده می دانند که با مشاهده کوچکترین علامتی به پزشک و مراکز تشخیصی و در مانی مراجعه می کنند و نهایتاً اعتقاد بر این است که هیچ گونه ارتباطی بین وازکتومی و سرطان پروستات وجود ندارد.آگاهی از این امر برای ما کارکنان بهداشتی که تبلیغ کننده عمل وازکتومی هستیم از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

واقعاً چه چیزی باعث سرطان پروستات می شود؟

هم مطالعات اپیدمیولوژیک (همه گیرشناسی) و هم بررسی های آزمایشگاهی نشان داده اند که ارتباط آشکاری بین سرطان پروستات و هورمونهای مردانه، خصوصاً تستو سترون وجود دارد. بررسی های بی شمار دیگری ارتباط بین یک رژیم غذایی پر چربی و سطح بالای تستوسترون را مطرح کرده اند. به نظر می رسد مردانی که سطوح بالاتری از تستوسترون را دارند، به میزان بیشتری مبتلا به سرطان پروستات هستند (تستوسترون هورمونی است که از بعضی سلولهای بیضه ترشح می شود و وظیفه بروز صفات ثانویه جنسی و تکامل اندام جنسی را به عهده دارد.)

سرطان پروستات چگونه در بدن انتشار می یابد؟

باید به این نکته توجه کنیم که خیلی از سرطانهای پروستات هرگز منتشر نمی شوند؛ آنها کاملاً درون کپسول پروستات بطور موضعی باقی می مانند و در صورت انتشار به سمت سایر اجزای مجاور پروستات حرکت می کنند و سرانجام ممکن است به استخوانها، ششها، سینه و حتی مغز انتشار یابند.

علایم سرطان پروستات کدامند؟

متأسفانه بیشتر سرطانهای پروستات بدون علامت هستند، یعنی برای ماهها و یا حتی سالها علایم قابل توجه و یا مشکلاتی ایجاد نمی کنند. توده سرطانی پیش از این که بتواند روی پیشابراه فشار وارد آورد و در تخلیه ادار مشکل ایجاد کند، باید کاملاً بزرگ شده باشد. علایم سرطان پروستات پیشرفته تر شامل وجود خون در ادرار، دفع شبانه ادرار، درد هنگام ادرار یا هر تغییر ناگهانی دیگری در عادات اداری طبیعی است.
این علایم ممکن است در بزرگی خوش خیم پروستات نیز دیده شود. تفاوت اصلی این دو این است که در بزرگی خوش خیم پروستات علایم بتدریج ظاهر می شوند، اما در سرطان پروستات ممکن است کاملاً ناگهانی شروع شوند.
انزال منی در سرطان پروستات ممکن است دردناک شود و با توجه به انتشارات سرطان پروستات به استخوان، درد غیرقابل توضیح پشت می تواند یک نشانه باشد. درد اغلب در ستون مهرهاست اما می تواند در لگنچه استخوانی، ناحیه تحتانی پشت در استخوانهای خاصره یا استخوانهای فوقانی پا نیز باشد.

آیا روش غربالگری خاصی برای تشخیص زودرس سرطان پروستات وجود دارد؟

برای غربالگری سه روش وجود دارد که به تنهایی یا با ترکیب یکدیگر، امیدهای زیادی در مجامع پزشکی درباره تشخیص زودرس ایجاد کرده اند:
1- معاینه راست روده
2- تست آنتی ژن اختصاصی پروستات
3- سونوگرافی از طریق راست روده
در گام بعدی از روش بافت برداری (بیوپسی) استفاده می شود، و برای درک انتشار سرطان به استخوان از اسکن استخوان استفاده می شود.

آیا می توان از ابتلا به سرطان پروستات جلوگیری کرد؟

اگر چه تعدادی از بررسی های اپیدمیولوژیک ارتباط بین سرطان پروستات و رژیم غذایی را به طور جدی مطرح کرده اند، اما واقعاً اطلاعات زیادی در مورد راههای جلوگیری از سرطان در دسترس نیست.
بر اساس گزارش کمیته ملی تحقیقات آمریکا سه سرطان پروستات، پستان و روده بزرگ بیشترین ارتباط را با عوامل غذایی دارند.

چه نوع مواد غذایی با سرطان پروستات ارتباط دارند؟

سؤظن اصلی متوجه چربی است مخصوصاً چربی حیوانی. در مطالعات انجام شده تعداد مردانی که چربی حیوانی مصرف می کنند به میزان قابل ملاحظه ای بیشتر از دیگران مبتلا به سرطان پروستات می باشند؛ همچنین این افراد مبتلا به نوعی از سرطان پروستات می شوند که سریعتر منتشر و مشکل تر درمان می شوند.
محققان معتقدند که چربی های حیوانی هم سطح تستوسترون و هم سطح استروژن خاصی را افزایش می دهد که این دو باعث تحریک رشد پروستات همراه با سلولهای سرطانی در پناه آن می شوند.
از مواد غذایی ذکر شده دیگر شکر و شیرینی جات، تنباکو - غذاهای آماده - غذاهای تند و پرادویه و قهوه است.

آیا برای پیشگیری از سرطان پروستات غذاهای مفیدی وجود دارند؟

رژیم غذایی حاوی حبوبات، سبزیجات، میوه ها و مواد نباتی می تواند به پیشگیری از سرطان پروستات کمک کند.
در یک مطالعه یا تحقیق نشان داده شده است که بتا کاروتن موجود در سبزیجات پر برگ چون گل کلم و اسفناج و سبزیهایی که زرد یا نارنجی هستند مانند هویج، طالبی، گرمگ خطر ابتلای سرطان پروستات را کاهش می دهد. مصرف گوجه فرنگی نیز در مطالعه ای تأثیر خود را به اثبات رسانده است. برخی از محققان ویتامین D را در مقابله با سرطان پروستات مؤثر دانسته اند. این ویتامین در روغن کبد ماهی، ماهی آزاد، نوعی ماهی بزرگ، ساردین، زرده تخم مرغ و مارگارین یافت می شود. در این باره گروهی از محققان نشان داده اند که در مناطق جنوبی و گرمسیر و آفتابی آمریکا سرطان پروستات به میزان قابل ملاحظه ای کمتر از نواحی شمالی بوده است.
آیا کسان دیگری هم در معرض خطر ابتلا هستند؟
ثابت شده است کشاورزانی که در معرض سموم گیاهی قرار دارند 2 برابر بیشتر از دیگران شانس ابتلا دارند که نیاز به مطالعه بیشتر دارد. کارگران صنایع لاستیک و آب فلزکاری نیز ممکن است در گروه پر خطر باشند؛ همچنین سیگار نیز به عنوان یکی از عوامل خطر ساز ذکر شده است.

آیا بی بند و باری در مسایل جنسی ارتباطی با سرطان پروستات دارد؟

نظریاتی در مورد این که بیماریهای مقاربتی درمان نشده نیز ممکن است باعث افزایش احتمال ابتلا شوند وجود دارد.

آیا ورزش منظم در پیشگیری مؤثر است؟

اطلاعات موجود قویاً تأکید می کند که یک برنامه ورزشی پیوسته در طی سالهای متمادی ممکن است، احتمال ابتلای سرطان پروستات را کم کند. علت احتمان آن تأثیر فعالیت جسمی روی کاهش سطح تستوسترون و کنترل وزن است.
منابع
1- پیشگیری درمان پروستات، ساندراسالاز، مترجم جواد ابراهیمی، 1375.
2- درمان طبیعی بیماریهای کلیه، مثانه، پروستات دکتر آنه دماپاسیک، 1377.
3- گزارش ثبت موارد بدخیم استان خراسان، 1381.
4- سایت prostate HealthResoure
5- اورولوژی اسمیت